Onderzoeken en adviezen
In overleg met en in opdracht van de gemeente Arnhem zijn er verschillende onderzoeken gedaan.
Zo is er thermografisch onderzoek gedaan met een infraroodcamera naar het warmteverlies door de gevel. Er is een blowerdoortest gedaan naar de infiltratie van de woningen, het verlies van warmte door luchtlekken.
De woningen zijn door adviesbureau IBS bezocht en onderzocht. Op basis daarvan hebben zij een advies geschreven hoe de woningen gasloos kunnen worden gemaakt. Zie voor het IBS advies de leeswijzer van de werkgroep.
Tenslotte is er een onderzoek gedaan naar collectieve warmteopwekking d.m.v. één hoogtemperatuur warmtepomp voor meerdere woningen in een zogenaamde EScom.
Hieronder staan de verschillende rapportages:
- Thermografosch onderzoek met blowerdoortest
- Advies gasloos wonen IBS
- Onderzoek kleinschalig collectief systeem EScom
Thermografisch onderzoek met blowerdoortest
In opdracht van Arnhem AAN (gemeente Arnhem) heeft ingenieursbureau Van de Kleij thermografische onderzoeken uitgevoerd met blowerdoortesten bij de meest voorkomende woningen in Stadseiland. De onderzoeken laten d.m.v. een warmtegevoelige camera zien waar warmte weglekt uit de woning. Bij een blowerdoortest wordt een woning op onderdruk gezet waarna met rook kieren en naden kunnen worden opgezocht.
Met deze kennis kunnen onwenselijke luchtlekken worden afgedicht en kan worden onderzocht of warmteverliezen kunnen worden verholpen.
In de rapportage staan conclusies en adviezen die de werkgroep nader zal onderzoeken.
Download hieronder de rapportages (PDF):
Dijkwoning Fanny Blankers-koenstraat
Stadswaardenlaan
Willy den Oudenstraat
Parkrandwoning Kea Bouwmanstraat
Advies gasloos wonen IBS
In opdracht van de gemeente Arnhem heeft IBS adviesrapportages "gasloos Wonen" opgesteld voor de meest voorkomende woningtypes in onze wijk. De rapportages, die hieronder zijn de downloaden, zijn opgesteld in overleg met de werkgroep. Toch is de werkgroep kritisch over een aantal onderdelen en adviezen in de rapporten en geeft daarom hieronder een leeswijzer bij de rapportages.
Leeswijzer bij de rapportages Gasloos wonen.
De rapportages zijn opgesteld voor de de basistypes. Voor de woningen aan de Fanny Blankers-koenstraat en de Kea Bouwmanstraat is daarnaast een rapportage opgesteld voor de types met dakopbouw. De uitkomsten geven een richting maar zijn niet specifiek voor uw woning opgesteld.
Voor de woningen aan de Kea Bouwmanstraat zijn de rapportages gemaakt op basis van de woningen met de even huisnummers (de parkrandwoningen). De verwijzing naar de hoekwoning heeft ook betrekking op de woningen met een dakopbouw.
In de rapportages wordt geadviseerd de woningen na te isoleren door de spouw te vullen. Er is inderdaad een luchtspouw van 4 cm tussen het buitenblad en de gevelisolatie. Het vullen van deze ruimte kan niet herstelbare problemen opleveren zoals vochtproblemen, houtrot van kozijnen door het verminderen van de ventilatie en geluidsproblemen door het ontstaan van contactvlakken tussen de woningen onderling en het buitenblad (omloopgeluid). Daarnaast is de ingreep niet bevordelijk voor de biodiversiteit (vleermuizen verblijven in deze ruimte). Het is een persoonlijke afweging of het voordeel van deze ingreep (beperkte verbetering van de isolatiewaarde) opweegt tegen de onzekerheden. Een dergelijke ingreep zal altijd in overleg met de naaste buren moeten worden uitgevoerd.
De ervaring van bewoners met een laagtemperatuur warmtepomp met en zonder vloer- of wandverwarming leert dat het na-isoleren voor het comfort in de woningen niet noodzakelijk is.
Het in de rapporten genoemde gasverbruik in m³ is in enkele gevallen bewonerspecifiek en daardoor niet representatief voor een doorsnee gebruik. Uw eigen gasverbruik geeft een beter beeld van uw eigen situatie. Voor een meer algemeen energiebruik los van de gebruiker zal aanvullend een warmteverliesberekening moeten worden gemaakt per woningtype. Een dergelijke berekening is ook nodig voor een goed installatie- en warmtepompadvies.
In de rapporten wordt een CO² vochtgestuurde balansventilatie omschreven. Het inbouwen van een dergelijk systeem in onze woningen is complex en kostbaar. De in de rapporten genoemde besparing lijkt de werkgroep wel erg veel. Volgens de auteur van de rapporten is de besparing inclusief aanvullende kierdichting.
Het verlies kan ook sterk worden gereduceerd door bijvoorbeeld een ventilatiewarmtepomp toe te passen die de warmte uit de ventilatielucht gebruikt voor het opwekken van warmte voor de woning of warmwater. Een dergelijk systeem is veel eenvoudiger in onze woningen in te passen dan een balansventilatiesysteem maar wordt niet in de rapportage beschreven.
Met betrekking tot het rendement van met name een lucht-water warmtepomp maakt de opsteller van de rapporten nog de volgende kanttekening m.b.t. de woningen aan de Fanny Blankers-koenstraat en de Kea Bouwmanstraat. Deze kanttekening is niet opgenomen in de rapporten: De kopwoningen en woningen met een vrijstaande dakopbouw hebben een veel groter verliesoppervlak dan de reguliere tussenwoningen. Mede afhankelijk van het afgiftesysteem in de woning (radiatoren vs. vloer- of wandverwarming) moet het rendement van de warmtepomp kritisch worden bekeken. Moderne warmtepompen zijn echter modulerend wat wil zeggen dat het vermogen wordt aangepast aan de warmtevraag. Een warmtepomp van bijvoorbeeld 6 kW moduleert dan tussen de 4 en de 8 kW. Een gedegen advies van door een leverancier, installatietechnisch adviesbureau of installateur is noodzakelijk.
Download hieronder de rapportages (PDF):
Fanny Blankers-koenstraat Dijkwoning Fanny zonder dakopbouw
Fanny Blankers-koenstraat Dijkwoning met dakopbouw
Stadswaardenlaan Woning 2 onder 1 kap
Kea Bouwmanstraat Tussenwoning zonder dakopbouw
Kea Bouwmanstraat Hoekwoning en woningen met dakopbouw
Willy den Oudenstraat Basiswoning
Onderzoek kleinschalig collectief systeem EScom
In opdracht van de gemeente Arnhem heeft EScom onderzocht of een kleinschalig collectief systeem, voor een blokje aaneengeschakelde woningen, mogelijk is. In het onderzoek is in detail gekeken of het systeem technisch en financieel haalbaar is voor een blokje dijkwoningen, een blokje parkrandwoningen en een rijtje woningen in de wijk.
De warmte wordt in het systeem collectief opgewekt door PV-TE op de daken (zonnepanelen met warmtewisselaars) en een warmtepomp. EScom levert en installeert het systeem en blijft als eigenaar van de installatie verantwoordelijk voor de werking en het onderhoud. In feite levert Escom warmte aan de woning/woningeigenaar.
Technisch is het systeem volgens de eindconclusie van de rapportage mogelijk, het is echter niet het goedkoopste systeem.
De rapportage van EScom is hieronder te downloaden (PDF):
Escom Uitwerking verduurzamingsopties Stadseiland